Soms lijken zaken van een afstandje bedrieglijk eenvoudig. Wanneer je op tijd wil opstaan, zet je een wekker. Als je snel een helling af wil fietsen, dan gooi je de remmen los. Wanneer je de transitie naar een duurzame samenleving wilt versnellen, zet je per direct alle mogelijke beschikbare middelen en methodes in, toch? Nee dus. Want dan slaan we iets cruciaals over: onze psyche.

Ik ben een enthousiast fietser. Afgelopen zomer hebben mijn man Richard en ik weer heerlijk gefietst door de Noord-Engelse heuvels. En die zijn vaak pittig. Zo’n 700 meter klimmen en dalen per dag was geen uitzondering. Dat betekent soms flink afzien. Ook een berg afdalen is niet zo ontspannen is als je misschien denkt. Richard en ik konden zelf ons tempo bepalen; het was geen wedstrijd. Professionele wielrenners moeten zo snel mogelijk de berg af zien te komen, zonder uit de bocht te vliegen of onderuit te gaan. Hoe doe je dat?

Remmen los

TU Delft deed er eens wetenschappelijk onderzoek naar. Alle mogelijke effecten op de afdaling werden in kaart gebracht: het type fiets, soorten remblokjes, het postuur van de wielrenner, de weerstand van banden, kleding, helmen, enzovoort. De conclusie: wanneer je op de fiets zo snel mogelijk een berg af wilt, moet je zo min mogelijk remmen. Ja, duh.

Het is natuurlijk een fantastisch kloppend advies. Maar de onderzoekers snapten ook: voor een advies dat ook bruikbaar is, moet je verder kijken dan de techniek. Of je in staat bent om op topsnelheid heelhuids beneden te komen, ligt voor een groot deel aan degene die aan het stuur zit.

Ik zie daarin een duidelijke parallel met de transitie naar een duurzame samenleving: alle mooie oplossingen en manieren liggen er technisch al klaar voor; nu is het aan ons om zo veel mogelijk snelheid te maken, om zo min mogelijk te remmen. Maar ja, wat betekent dat? Daar zullen hobbyfietsers zoals Richard en ik een andere inschatting van maken dan profs. Ik zal eerder in de remmen knijpen omdat ik bang ben dat ik te hard ga, dan een deelnemer aan de Tour de France.

Ver vooruitkijken helpt

Ooit hoorde ik een verhaal van een wielrenster die een speciale training kreeg in afdalingen. Ze kreeg oortjes in en een speciale bril op, waardoor de trainer in de volgauto real time kon zien wat zij zag. Ze mocht pas vaart minderen wanneer ze via haar oortjes hoorde: ‘REMMEN!’. Als dat geen oefening in lef en vertrouwen is…

De wielrenster vertelde wat daarbij het beste helpt, behalve een gezonde dosis moed: ver genoeg vooruitkijken. Wanneer je hobbels en hindernissen op de weg op tijd ziet aankomen, kun je daarop anticiperen zonder vaart te hoeven minderen. Je focus ligt op de grote lijn, op de beweging die je wilt maken, vanuit het vertrouwen dat je niet van elke oneffenheid op je weg meteen omvalt. Je hoeft ze soms ook niet te ontwijken; sommige hobbels vang je op met je spieren. Wanneer je veerkrachtig genoeg bent, kun je koersvast blijven zonder vaart te minderen.     

Moedig doorgaan

Voel je ‘m weer, de parallel? Als we zo snel mogelijk de transitie willen doormaken naar een duurzame samenleving, dan moeten we gericht blijven op de koers. Niet op de eerste meters vóór ons. De hobbels op ons pad horen erbij, de weerstand ook. Ik zal de wielrenmetafoor niet zo ver doortrekken dat ik je oproep om daar keihard overheen te fietsen. Maar je hoeft ook niet keihard in de remmen. In mijn dagelijks werk zie ik steeds meer leidinggevenden die moedige besluiten nemen en koers houden, én die tegelijkertijd de argumenten en behoeften onder de weerstand serieus nemen. Dat geeft vertrouwen, en natuurlijk ook spanning, om samen in volle vaart vooruit te gaan. Het vraagt empathisch luisteren en vasthouden aan je pad. Net zoals je door steentjes en takjes op je weg niet direct van je fiets zult vallen, hoeft weerstand in je omgeving niet te betekenen dat jij je doel niet gaat bereiken.

Als je vooruit blijft kijken geeft weerstand je informatie om je koers optimaal te kiezen. En ook voor mezelf is dit de dagelijkse les: moedig doorgaan. Vol vertrouwen en vol vaart.